Merkezi ısıtma sistemi dünya çapında olduğu gibi Türkiye’de de yaygın olarak tercih edilen bir ısınma biçimidir. Her ne kadar günümüzdeki ağırlık kombilere yöneliyor olsa da kombilerin yaygın olmadığı dönemlerde merkezi ısıtma tercih edilmiş ve günümüzde de farklı avantajları sayesinde kullanılagelmektedir. Ancak merkezi ısıtma nedir gibi sorular günümüzde de güncelliğini korumaktadır.
Merkezi Isıtma Sistemi Nedir?
Merkezi ısıtma sistemi nedir sorusunun yanıtı en temel tanımı ile birlikte tüm binanın dairelerinde eşit şekilde ısıtma sağlanmasıdır. Böylece tüm apartman dairelerinde aynı ısı ve sıcaklık elde edilmektedir. Ayrıca binanın yalıtımı yapılmışsa, bu durumda merkezi ısıtma çok daha iyi verim sağlamaktadır.
Merkezi ısıtma yönetmeliği kapsamında belirtilen tanımlara göre ise; bir merkezden ısıtmanın elde edilmesi ve bunun tüm binalara dağıtılması şeklinde açıklama yapılmaktadır. Yani binanın çeşitli bölümlerinin bir merkezden borular vasıtası ile dağıtılan sıcak suyun ya da buharın ısınma sağlamasıdır.
Merkezi ısıtmanın çalışma yöntemi ise tek bir merkezde yani kazandaki enerjinin dairelerde yer alan radyatörlere sıcak su vererek radyatörlerin ısınması ve haliyle bu ısının evi de ısıtmasıdır. Başka herhangi bir işlem yapmaya gerek kalmadan evlerin ısınma ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Kullanılan akışkanı ise yöneten kazan ve boru tesisatı tek gerekli olan araçlardır. Aynı şekilde her zaman yeni su kaynağı da sağlamak gerekmez çünkü sistem içerisindeki sirkülasyon sayesinde borular ve kazanın sayesinde ısınan su sürekli dolaşmaktadır. Böylece su kaynağı konusunda da tasarrufludur. Merkezi ısıtma ayrıca kömür ya da doğalgaz ile çalışabilmektedir.
Merkezi Sistemde Bina Yalıtımın Önemi
Kombi ya da merkezi sistem seçimi yapılırken göz önünde tutulması gereken bina yalıtımıdır. Merkezi ısıtma sistemleri dezavantajları olarak genelde yüksek faturalar gösterilebilmektedir ancak bu faturaların bina yalıtımından da arttığının bilinmesi gerekir. Merkezi sistemin kurulumu ya da işlemesi için öncelikli olarak yapılması gereken bina yalıtımının sağlanmasıdır. TS285 standartlarına göre yalıtım yapılacak bina için iklim, mevsim, güneş alma durumu, rüzgâr, yağmur miktarı gibi etmenler göz önünde tutulmalıdır. Eğer bu etmenler, ısıtma enerjisi ihtiyacının belirtilmiş sınır değerden altında kalıyorsa, bu durumda herhangi bir yalıtım yapmaya gerek bulunmamaktadır.
Ancak zorlu şartların, nemli ve sık yağışlı iklimler başta olmak üzere bina böylesi bir coğrafyada bulunuyorsa, bu durumda yalıtım yapmak yararlı olacaktır. Yeni binaların çoğu bu bakımdan yalıtım yapılmış halde satışa çıkarılmaktadır. Fakat yine de yalıtımın standartlara uygun bir şekilde yapılıp yapılmadığını öğrenmek yararlı olacaktır. Çünkü ısıtma konusunda en önemli nokta bina yalıtımından geçmektedir. Eski binalarda ise çoğunda yalıtım bulunmaz ancak daha sonradan yalıtım yapılabilmektedir. Isı kaybına en çok neden bölgeler dış ortam ile temas içinde olan kiriş ve kolon, dış duvar ve havalandırma kaçakları ile birlikte pencerelerdir. Bu yüzden bir binada bu etmenlerin çok olması ısı değerlerinin de düşük olmasına neden olacaktır. Bundan ötürü yüksek katlı binalar alırken yalıtım yanında pencere sayısı gibi etmenlere de bakılması gerekir.
Merkezi Sisteme Nasıl Çalışır?
Sitelerde merkezi ısıtma yönetmeliği ile karar verilen bir uygulamadır. Bu yüzden bir apartmana merkezi sistem kurulacak ise ilgili yönetmeliğe bakılması gerekmektedir. Bunun için öncelikle karar aşamasında bulunmak gerekmektedir. Binaların ne kadar yalıtımları çok iyi bir şekilde yapılırsa yapılsın, kış aylarında özellikle ısıtmaya ihtiyaç duyarlar. Bu bakımdan ısıtma yönetmeliği merkezi sistem için tüm dairelerin eşit şekilde ısınmasını sağlamaktadır. Yani alt kattakiler daha iyi üst kattakiler ise daha az ısınıyorsa bu durumda yönetmelik yanlış şekilde uygulanmıştır. Ayrıca bazı bina sakinlerinin petek sayısını arttırmaları da yine dağılımın diğer dairelere daha az olmasına neden olacaktır. Bu yüzden normal şartlar altında ev içindeki sıcaklığın 25 derece olması uygundur ancak bunun altında değerler bulunuyorsa merkezi sistem tam verimli bir şekilde çalışmamaktadır. Merkezi sistemin tam verimli bir şekilde çalışması için tüm dairelerin aynı sıcaklık değerlerine sahip olması gerekmektedir. Ancak çoğu zaman bu oldukça zordur ve özellikle daire sayısı çok alan apartmanlarda daha da güç haline gelmektedir.
Merkezi Sistem Kullanımı Ne Sağlar?
Merkezi sistem avantajları ve dezavantajları olarak şunlar sıralanabilir;
- Merkezi sistemler görünürde ısınma yönünden oldukça avantajlı görünmektedirler. Ancak bunun için tamamen yönetmeliğe dikkat edilmesi gerekmektedir. Çoğu zaman ise yönetmeliğe uygun olmadığı için merkezi sistem kullananlarda tam anlamıyla ısınma sağlanmamaktadır. Bu durum ise aynı faturanın ödenmesine rağmen herkesin eşit şekilde ısınma alamaması anlamına gelmektedir.
- Merkezi ısıtma fatura paylaşımı konusunda olumludur, yani gelen fatura ya da kömür masrafının tüm dairelerinin ortak şekilde ödemesi gerekir. Fakat bu durum bazı zamanlarda olumsuzluğa neden olabilmektedir çünkü dairelerini kullanmayan ya da evde bulunmayan ev sahipleri de yine fatura ödeyebilmektedir. Bu bakımdan merkezi ısıtma, çok fazla evde bulunmayan ya da soğuk havalarda evlerinde olmayanlar için olumsuz olabilmektedir.
- Merkezi sistem ısıtma sorunları yaşandığında tüm daireler için ısı akışı kesilmektedir. Bu durum ise çeşitli sorunları beraberinde getirir ve özellikle soğuk havalarda olumsuz durumlar yaratabilir. Fakat yeni merkezi sistem yapılandırmalarında tüm dairelerin ısılarının kaybolmaması için gerekli teknolojik imkânlar sağlanmaktadır. Eski sistem merkezi ısıtma sistemlerinin bu açıdan yenilenmesinde yarar bulunmaktadır.
- Sitelerde merkezi ısıtma yönetmeliği farklı sorunlar yaratabilmektedir. Bu sorunların başında ise her dairenin eşit şekilde ısınmaması ya da fazla petek kullanımından gelmektedir. Böylesi durumlar için yönetmeliğe tam şekilde uyulması oldukça önemlidir.
Merkezi Sistem Nasıl Hesaplanır?
Merkezi sistem ısıtma fatura hesaplama için toplam yapılan tüketim ve binanın toplam alanı temel alınarak aylık dönem içi fatura bedeli tespit edilmektedir. Eğer binada doğalgaz kullanılıyorsa şu örnek hesaplama yapılabilir;
- 8 daireli bir binanın merkezi ısıtma giderini hesaplamak için aylık toplam tüketim 10.284,00 kwh ve binanın toplam alanı 590,00 metrekare ise bu durumda bölünme sonucunda aylık dönem için fatura ücreti 689,2 TL olmaktadır. Bu yöntem ile merkezi ısıtma sistemi aylık fatura hesaplama yapılabilmektedir.
- Kömür kullanan sistemlerde ise alınan toplam kömür miktarının fiyatlandırması daire sayısına bölünerek yapılmaktadır.
Merkezi Sisteme Nasıl Geçilir?
Merkezi sisteme geçiş için ilk olarak sitenin ya da apartmanın yöneticileri ya da bu göreve bakan kimseleri bu konu için site ya da apartman sakinleri arasında salt çoğunluğu oluşturmak zorundadırlar. Daha sonra ise karar defteri için yöneticinin imza beyannamesi ve bir fatura ile doğalgaz (kullanılacaksa) firmaya giderek abonelik açtırmaları gerekir.
Merkezi sistem bağlantısı yapılmadan önce ise yetkili firmanın mühendisleri binada gerekli ölçümleri ve incelemeleri yaparlar. Özellikle kazan için kullanılacak ekipman ve tüm dairelere ulaştırılacak sıcak su boruları ile radyatörlerin hesaplamaları ve projelendirme aşaması yapılır. Gerekli olan basınç, kaçak ve güvenlik kontrolleri ardından inşa sürecine geçilir. Tüm bu eylemler binaların büyüklüğüne göre zaman açısından farklılık gösterebilmektedir ancak en kısa sürelerde hızlı bir şekilde tamamlanır. Daha sonra gerekli deneme kontrollerinin ardından merkezi sistem çalışmaya başlayacaktır. Merkezi sistem doğalgaz olan bölgelerde, öncelikli olarak doğalgaz bağlantılı olacak şekilde kurulum yapılmaktadır.
